Westelijke Balkan Focus
Deze zomer, van 4 tot 6 juli, viert Wonderfeel het bruisende muzikale leven in de landen die ooit Joegoslavië vormden – Servië, Kroatië, Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië, Montenegro, Slovenië, Kosovo – samen met Albanië. In deze regio, een uniek en hecht weefsel van geschiedenis en cultuur, was muziek altijd een essentiële uitdrukking van identiteit. Na de focus op Turkije in 2023 zet Wonderfeel zijn verkenning voort van de muzikale kruispunten tussen Oost en West in Europa.
Stereotypen doorbreken
Met onze keuze voor artiesten en ensembles uit de Westelijke Balkan, wil Wonderfeel het eenzijdige beeld doorbreken dat veel mensen van de regio hebben. Te vaak hoor en lees je over de Balkanlanden slechts verhalen over oorlog en verdeeldheid – verhalen die een rijk en divers cultureel leven en een dynamisch heden overschaduwen. Festivaldenker Haris Pašović gaat elke festivaldag in gesprek met gasten over de geschiedenis van de regio: waar komen stereotypen vandaan, hoe hebben conflicten het gebied gevormd en hoe ziet het leven op de Balkan er vandaag uit? Ze kijken bovendien vooruit, naar een toekomst waarin muziek een weg vindt in het tijdperk van AI, een toekomst ook waarin we onze eigen technologie afwisselend omarmen en wantrouwen.
De gesprekken roepen ook bredere vragen op. Hoe nabij is een regio die vaak als ‘ver weg’ wordt gezien? Wat betekent het om ergens bij te horen – kun je je met meerdere plekken tegelijk verbonden voelen? De Nederlands-Servische violiste Julija Hartig en schrijver Chris Keulemans gaan met Pašović in gesprek over verleden, verbondenheid en identiteit. Hartig brengt dit thema ook in haar muziek tot uiting met Black Rainbow (2025), een persoonlijk werk voor viool, stem en elektronica, waarin ze reflecteert op haar afkomst en het verlangen naar ergens thuis te horen.
Home Game
Dezelfde vragen – Wat is thuis? Hoe kunnen we verdeeld toch zo verbonden zijn? – staan centraal in Home Game (2024), de nieuwe film van regisseur Lidija Zelović. Als opmaat naar Wonderfeels festivalfocus vertonen we Home Game op 17 april in Filmtheater Hilversum. De film vertelt het verhaal van Zelović’ familie, die in 1993 midden in de oorlog vluchtten vanuit hun thuis in Sarajevo om zich in Nederland te vestigen. Tegelijkertijd werpt Zelović een kritische blik op de politieke en sociale ontwikkelingen in Nederland nu – patronen die ze herkent uit haar verscheurde geboorteland Joegoslavië. Home Game is ontroerend, soms confronterend, vaak humoristisch en altijd eerlijk – een spiegel voor het politieke klimaat in Nederland en elders. Na de vertoning spreekt Zelović met Wonderfeel-directeur Tamar Brüggemann en met het publiek. Wonderfeelfans krijgen 25% korting op een filmkaartje (zie ticketshop van het Filmtheater)
De Balkan-line-up
Van eeuwenoude tradities tot grensverleggende experimenten: onze Balkan-line-up laat de volle breedte van de muziek uit de regio horen. Wonderfeel 2025 opent op 4 juli met Fantasia concertante van Dora Pejačević, een krachtig orkestwerk van deze baanbrekende Kroatische componiste. Het Wonderfeel Festival Orkest en de Kroatische pianist Martina Filjak zetten daarmee de toon voor drie dagen vol muzikale ontdekkingen.
De Balkanmuziek is een smeltkroes van oosterse en westerse invloeden, met complexe ritmes, meerstemmige zang en instrumenten als de accordeon, kaval en gusle. Wonderfeel verwelkomt de legendarische zangeres Amira Medunjanin, die de ziel van Bosnië laat horen met sevdah, vaak ‘Balkan-fado’ genoemd. Ook Bilbili is te gast, bekend om hun intrigerende Albanese iso-polyfonie. De Servische altvioliste en singer-songwriter Jelena Popržan mengt Balkanmuziek met Franse en Duitse chansons, terwijl ensemble Makedonissimo de Macedonische volksmuziek heruitvindt en zo klassieke tradities nieuw leven geeft.
Allerlei ensembles combineren klassieke en hedendaagse muziek, zoals het Kosovaarse ReVocal Ensemble, het Servische Meraki String Quartet en de opmerkelijke Kosovaarse gitarist Petrit Çeku, die ook een openbare masterclass geeft. Het Kroatische Papandopulo Saxophone Quartet speelt werk van vrouwelijke componisten uit de Balkan, onder meer van gastcurator Margareta Ferek-Petrić, en een deel uit Pejačević’ Strijkkwartet in C. Violiste Julija Hartig, mezzosopraan Barbara Kozelj en gitarist Petrit Çeku laten horen hoe volksmuziek uit heel Europa het klassieke repertoire heeft beïnvloed, bijvoorbeeld met de Kroatische componist Ivan Padovec.
Wonderfeel presenteert ook artiesten die de grenzen van (klassieke) muziek verleggen. De Sloveense percussionist en producer Lola Mlačnik mengt klassieke percussie met elektronische en experimentele muziek. Accordeonvirtuoos Mario Batkovic, wiens spel wortels heeft in de Balkan, treedt op zonder effecten of loops – puur en direct, een brug tussen verleden en heden.
Vrouwelijke makers in de Balkan en Nederland
Wat betekent het om muzikant én vrouw te zijn in een regio waar muziek nog altijd een bastion is voor traditionele genderrollen, en dat in een wereld waarin die rollen bovendien weer meer nadruk lijken te krijgen? Festivaldenker Haris Pašović zoomt samen met Amira Medunjanin, sopraan Katharine Dain en violiste Dušica Kordić in op de rol van vrouwen in de Balkanmuziek en in de Nederlandse scene. Zij delen hun ervaringen, de obstakels die ze hebben overwonnen en hoe ze ruimte hebben gecreëerd voor zichzelf en anderen. Kordić introduceert ook de gusle, een instrument dat traditioneel door mannen werd bespeeld. Wat betekent het als een vrouw bij dit verhaal een nieuw hoofdstuk schrijft?
Een groots Balkan-slot
Wonderfeel 2025 sluit op zondagavond 6 juli af met een bijzondere show van ensemble Pynarello, samen met Amira Medunjanin, Dušica Kordić, Vasile Nedea en Mozes Rosenberg. Ze vieren de invloed van de Roma-cultuur op de Balkanmuziek – van de migratie van Roma uit India via het Midden-Oosten naar Europa, tot hun invloed op componisten als Telemann. Met dit slotconcert bewijst Wonderfeel dat muziek een brug kan slaan tussen culturen, tradities en generaties.
Credits
Een speciale dank aan onze gastcuratoren – Donika Rudi (directeur ReMusica Festival), Margareta Ferek-Petrić (componist en voormalig artistiek directeur Music Biennale Zagreb) en Haris Pašović (theaterregisseur en directeur Sarajevo Fest Arts & Politics) – voor hun bijdrage aan deze festivalfocus. Ook zijn we de European Festivals Association dankbaar, die ons samenbracht en onze samenwerking de afgelopen acht jaar heeft versterkt. Tot slot bedanken we de Ambassade van Kosovo en de Ambassade van Kroatië voor hun waardevolle steun.